Từ China Plus One đến China Plus X: Đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu để tăng cường tính kiên cường

Chiến lược "China Plus X" đang định hình lại thương mại toàn cầu khi các công ty chuyển dịch khỏi Trung Quốc để tìm kiếm sự kiên cường của chuỗi cung ứng thay vì chỉ tập trung vào hiệu quả chi phí. Cùng điểm qua một vài ý chính.

1. Lý do chuyển dịch từ "China Plus One" sang "China Plus X": Chiến lược cũ (bắt đầu từ 2019) quá hạn chế, không đủ để đối phó với các cú sốc liên tiếp như thuế quan dưới thời Trump, đại dịch COVID-19, chiến tranh thương mại với Mỹ, Canada, EU, và căng thẳng địa chính trị. Đại dịch làm lộ rõ sự phụ thuộc vào Trung Quốc, dẫn đến gián đoạn sản xuất (từ chất bán dẫn đến phụ tùng ô tô). Phòng ngừa rủi ro trở thành nguyên tắc mới, nhấn mạnh việc phân tán sản xuất rộng rãi để đảm bảo tính kiên cường.

2. Vấn đề vận tải và chi phí: Vận tải là điểm nghẽn lớn với gián đoạn tại Kênh đào Suez, Biển Đỏ, Panama, khiến giá cước biến động mạnh (từ 1.342 USD/container 40ft năm 2023 lên 5.900 USD năm 2024). Các công ty cần đánh giá kỹ khả năng vận tải hiện tại và tương lai của quốc gia mới, bao gồm cảng, đường bộ, hàng không, đường sắt. Giải pháp sáng tạo như vận tải đa phương thức (kết hợp biển và hàng không) giúp giảm chi phí và chậm trễ. Chi phí không chỉ là lao động (Trung Quốc không còn rẻ nhất), mà còn nguyên liệu, nhà cung cấp, vận chuyển dài hơn; khảo sát Deloitte cho thấy 43% coi chi phí là rào cản chính, nhưng lợi ích dài hạn (tính kiên cường) vượt trội chi phí ngắn hạn.

   
   

3. Các yếu tố nền tảng quyết định quốc gia "Plus X":

   • Cơ sở hạ tầng: Các quốc gia thay thế như Việt Nam, Mexico đang đầu tư mạnh (Việt Nam: 43-65 tỷ USD cho giao thông 2021-2030; Mexico mở rộng cảng và trung tâm hàng không), nhưng vẫn tụt hậu so với Trung Quốc sau 35 năm phát triển.

   • Lực lượng lao động: Trung Quốc đang già hóa, trong khi Ấn Độ, Việt Nam có dân số trẻ; tuy nhiên, cần đánh giá kỹ năng và hiệu suất (có thể cần gấp đôi lao động cho cùng sản lượng). Ví dụ, Ấn Độ cần thêm 300.000 lao động tay nghề cao cho ngành bán dẫn trong 5 năm.

   • Môi trường pháp lý: Hiệp định thương mại quan trọng (Việt Nam loại bỏ 99% thuế quan với EU; Malaysia tận dụng RCEP), cùng ưu đãi thuế giúp giảm chi phí và tăng cạnh tranh.

     
     

4. Ưu tiên tính kiên cường hơn hiệu quả: Chuyển dịch đòi hỏi đầu tư lớn (xây dựng nhà máy, đào tạo, tuân thủ quy định), nhưng rủi ro phụ thuộc vào một quốc gia lớn hơn. Các công ty như Samsung (chuyển sang Việt Nam) và Apple (tăng sản xuất iPhone ở Ấn Độ, nhắm 1/4 sản lượng toàn cầu vào 2028) là ví dụ. Kết luận: Dự phòng chủ đích là tương lai của chuỗi cung ứng, giúp chống chịu khủng hoảng tiếp theo.

   
   

5. Key takeaways

   - Đa dạng hóa là bắt buộc: "China Plus X" thay thế "China Plus One" để xây dựng chuỗi cung ứng kiên cường, không còn phụ thuộc vào một quốc gia duy nhất trong bối cảnh cú sốc toàn cầu liên tiếp.

   - Vận tải và chi phí là thách thức lớn: Biến động giá cước nhấn mạnh nhu cầu phân tán rủi ro địa lý và sử dụng giải pháp đa phương thức; chi phí ngắn hạn cao nhưng lợi ích dài hạn về ổn định vượt trội.

   - Yếu tố quyết định thành công: Cơ sở hạ tầng, lực lượng lao động trẻ có kỹ năng, và môi trường pháp lý thuận lợi (hiệp định thương mại) là chìa khóa để các quốc gia như Việt Nam, Ấn Độ, Mexico trở thành lựa chọn thay thế.

   - Xu hướng toàn cầu: Các công ty lớn như Samsung và Apple đang dẫn dắt chuyển dịch, chứng minh rằng ưu tiên kiên cường hơn hiệu quả là chiến lược bền vững trong thương mại toàn cầu.

Đọc full tại đây