Phương pháp Pick hàng trong kho: So sánh Wave, Batch và Cluster Picking

Trong hoạt động vận hành kho, order picking – hay còn gọi là nghiệp vụ lấy hàng – là một trong những công đoạn tốn nhiều thời gian và chi phí lao động nhất. Nhiều nghiên cứu cho thấy, picking có thể chiếm 50 - 70% tổng thời gian vận hành kho. Chính vì vậy, việc lựa chọn phương pháp pick hàng phù hợp đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng suất, độ chính xác và hiệu quả chi phí. Ba mô hình phổ biến nhất hiện nay gồm Wave Picking, Batch Picking và Cluster Picking – mỗi mô hình có ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với từng loại hình kho và quy mô đơn hàng khác nhau.

1. Batch Picking – Lấy hàng theo lô

Batch Picking (lấy hàng theo lô) là phương pháp mà một nhân viên thực hiện lấy hàng cho nhiều đơn cùng lúc, thay vì xử lý từng đơn riêng lẻ. Các đơn có SKU trùng lặp được gộp lại thành một lô (batch). Nhân viên chỉ cần một lượt di chuyển để lấy đủ số lượng cho tất cả các đơn trong lô đó.

Ưu điểm nổi bật:

• Giảm thời gian di chuyển: Vì nhiều đơn có sản phẩm trùng nhau được gom lại, nhân viên chỉ cần ghé qua mỗi vị trí một lần.

• Hiệu quả cho e-commerce và bán lẻ: Đặc biệt phù hợp với kho có số lượng đơn hàng nhỏ, nhiều đơn có sản phẩm lặp lại (ví dụ: hàng tiêu dùng, linh kiện nhỏ).

• Tăng năng suất picking: Khi được kết hợp với WMS (Warehouse Management System), batch picking có thể nâng năng suất lên gấp 1.5–2 lần so với picking đơn lẻ.

Hạn chế:

• Cần bước phân loại lại (sorting/consolidation) sau khi lấy hàng, để tách các sản phẩm cho đúng từng đơn.

• Rủi ro nhầm đơn cao nếu không có hệ thống hỗ trợ như mã vạch, Pick-to-Light hoặc bảng hướng dẫn điện tử.

Khi nào nên dùng:Batch Picking phù hợp cho kho có nhiều đơn nhỏ, số lượng SKU lặp lại cao, chẳng hạn như trung tâm phân phối e-commerce hoặc kho hàng thương mại điện tử vừa và nhỏ.

2. Wave Picking – Lấy hàng theo đợt sóng

Wave Picking (lấy hàng theo đợt) là phương pháp trong đó các đơn hàng được nhóm và xử lý theo từng “sóng” (wave), căn cứ vào lịch trình xuất hàng, năng lực đóng gói, hoặc khung giờ giao hàng của xe tải.

Thay vì xử lý đơn hàng ngẫu nhiên, hệ thống WMS sẽ tạo ra các “đợt lấy hàng” đồng bộ, giúp điều phối nhân sự, khu vực lấy hàng, và tiến độ đóng gói một cách tối ưu.

Ưu điểm:

• Tối ưu luồng công việc toàn kho: Wave Picking giúp đồng bộ giữa các khâu picking – packing – shipping, tránh tình trạng khu vực này chờ khu vực kia.

• Phù hợp với môi trường có kế hoạch vận chuyển rõ ràng: Ví dụ, khi xe giao hàng rời kho theo lịch cố định (9h, 14h, 17h).

• Dễ điều phối nhân sự: WMS có thể tính toán thứ tự sóng để đảm bảo các đơn gấp, đơn ưu tiên được xử lý sớm.

Hạn chế:

• Cần hệ thống quản lý dữ liệu mạnh mẽ để phân nhóm đơn hàng thông minh.

• Nếu khâu packing hoặc shipping bị chậm, cả “wave” có thể bị trì hoãn.

Khi nào nên dùng:Wave Picking lý tưởng cho kho quy mô lớn hoặc trung tâm phân phối, nơi có lịch xuất hàng định kỳ, nhiều đơn gộp theo tuyến vận chuyển.

3. Cluster Picking – Lấy hàng theo cụm đơn hàng

Cluster Picking là phiên bản nâng cao của Batch Picking, được thiết kế để giảm bớt bước phân loại sau khi lấy hàng. Trong mô hình này, nhân viên lấy hàng cho nhiều đơn cùng lúc, nhưng mỗi đơn được gắn với một khay, hộp hoặc xe đẩy riêng biệt.

Khi nhân viên đến một vị trí hàng, họ lấy sản phẩm và phân bổ trực tiếp vào từng khay đơn hàng tương ứng, nhờ vào hướng dẫn hiển thị từ WMS hoặc Pick-to-Light.

Ưu điểm:

• Giảm sai sót và loại bỏ bước phân loại cuối: Vì hàng đã được chia đúng đơn ngay khi lấy.

• Tối ưu hóa di chuyển và độ chính xác: Thường cho hiệu suất cao hơn Batch Picking, đạt tới 150–200 picks/giờ nếu có hỗ trợ công nghệ.

• Phù hợp cho kho có quy mô trung bình, SKU đa dạng.

Hạn chế:

• Cần đầu tư thiết bị hỗ trợ như xe đẩy nhiều khay, màn hình hướng dẫn hoặc đèn chỉ dẫn (Pick-to-Light).

• Không phù hợp khi đơn hàng quá lớn (vì không đủ khay hoặc dung tích để gom).

Khi nào nên dùng: Cluster Picking phù hợp với kho hàng có đơn nhỏ nhưng SKU đa dạng, đặc biệt hiệu quả cho kho bán lẻ, kho linh kiện điện tử hoặc phụ tùng.

4. So sánh nhanh: Wave – Batch – Cluster

Tiêu chí	Batch Picking	Wave Picking	Cluster Picking
Cách tổ chức	Gom nhiều đơn có SKU trùng	Gom đơn theo thời gian xử lý	Gom nhiều đơn, mỗi đơn có khay riêng
Mục tiêu chính	Giảm thời gian di chuyển	Đồng bộ với lịch xuất hàng	Tăng độ chính xác, giảm sorting
Công cụ hỗ trợ	WMS, barcode	WMS, ERP, TMS	WMS, Pick-to-Light
Độ chính xác	Trung bình – cần sorting	Cao nếu đồng bộ tốt	Rất cao
Hiệu suất (PPH)	100–150	120–160	150–200
Mức đầu tư	Thấp	Trung bình	Trung bình – cao

5. Kết luận: Chọn phương pháp Pick hàng phù hợp cho kho của bạn

Không có phương pháp nào là “tốt nhất cho mọi kho”. Doanh nghiệp nên phân tích đặc thù đơn hàng, tần suất SKU và nguồn lực nhân sự để chọn phương án phù hợp.

• Nếu bạn là kho e-commerce hoặc bán lẻ nhỏ, Batch Picking là lựa chọn tiết kiệm, dễ triển khai.

• Nếu bạn quản lý trung tâm phân phối lớn, nhiều tuyến vận chuyển cố định, hãy chọn Wave Picking để đảm bảo luồng công việc ổn định.

• Còn nếu kho của bạn yêu cầu độ chính xác cao và tốc độ nhanh, đặc biệt khi kết hợp với Pick-to-Light hoặc Voice Picking, Cluster Picking sẽ là lựa chọn lý tưởng.

Trong bối cảnh tự động hóa logistics đang tăng tốc tại Việt Nam, tối ưu hóa phương pháp pick hàng không chỉ giúp tiết kiệm chi phí vận hành mà còn nâng cao trải nghiệm khách hàng, mở đường cho những bước tiến xa hơn như tự động hóa hoàn toàn (Goods-to-Person, Robotics).